Tác giả: Flowie, ChainCatcher

Trong thị trường đợt giá lên tiền kỹ thuật số ở vòng trước, các tổ chức đầu tư mạo hiểm đã vội vàng hoàn thành các giao dịch mà thiếu hụt sự thẩm định, "Đây là lời phát biểu của Amy Wu - giám đốc đầu tư mạo hiểm và kinh doanh của FTX Ventures trong một hội nghị bàn tròn tại Breakpoint trước một ngày FTX xảy ra cuộc chạy tích trữ quy mô lớn, bây giờ nhìn lại có vẻ hơi mỉa mai khi Kyle Samani - người đồng sáng lập Multicoin Capital, một nhà đầu tư quan trọng của FTX, cũng là một trong những khách mời trong cuộc hội nghị bàn tròn chủ đề này.

Câu chuyện xảy ra sau đó chúng ta đã rất quen thuộc rồi. Trong vòng vài ngày sau khi Amy Wu phát biểu, các tổ chức đầu tư mạo hiểm đã đầu tư thành công vào FTX đã trở thành một trong những nạn nhân lớn nhất của cuộc khủng hoảng lần này. Quy mô tài sản của Multicoin đã thu nhỏ 55%, các tổ chức đầu tư mạo hiểm đứng đầu như Sequoia Capital, Paradigm, Temasek, v.v. đã đầu tư hàng trăm triệu đô la Mỹ một cách phung phí.

Mặc dù độ xác thực của tin đồn có liên quan đến sự kiện FTX vẫn chưa được chứng thực hoàn toàn, nhưng tổng hợp từ các nguồn tin  của phương tiện truyền thông hiện tại, mối quan hệ giữa FTX và Alamada rất hỗn loạn và xuất hiện rất nhiều các thông tin xấu về tài chính cá nhân và trên phương diện quản lý của FTX và SBF. Tổ chức đầu tư với tư cách là người thúc đẩy quan trọng của các lực lượng tiền kỹ thuật số, biểu hiện trong sự kiện lần này rất khó để không bị nghi ngờ, họ đã thật sự làm tốt việc thẩm định giá trị doanh nghiệp hay chưa, việc quản lý và khống chế rủi ro sau đầu tư liệu có mất kiểm soát ?

Như Maverick đã nói trong thư ngỏ gửi các nhà đầu tư, sau sự kiện sụp đổ, điều quan trọng hơn việc thảo luận các tổn thất đầu tư cụ thể là lúc phải suy ngẫm sâu sắc và tối ưu hóa hệ thống quản lý và đầu tư.

Hiện tại,  các tổ chức đầu tư do Temasek đứng đầu đã chính thức khởi động nghiên cứu thẩm tra nội bộ và cải thiện quy trình đầu tư. ChainCatcher gần đây cũng đã phỏng vấn một số nhà đầu tư Web3, nói về những khó khăn của họ trong đầu tư tiền kỹ thuật số cùng với một số suy ngẫm về môi trường đầu tư tài chính vào tiền kỹ thuật số trước mắt.

FOMO quá !

Đằng sau các vụ “lật xe” tập thể của tổ chức đầu tư nổi tiếng lần này, một lý do rất trực quan là tâm lý FOMO của các tổ chức đầu tư trong thị trường giá đang lên quá nghiêm trọng và họ đã không dành đủ thời gian cho việc thẩm định giá trị doanh nghiệp.

FTX đã nhanh chóng huy động được 5 vòng gọi vốn trong thời gian 3 năm, với tổng số tiền huy động vốn là 2 tỷ đô la Mỹ và tập hợp hàng trăm tổ chức đầu tư tham gia. Huy động vốn nhanh cũng có nghĩa là không cho nhà đầu tư quá nhiều thời gian để suy nghĩ.

Người sáng lập Maverick & CIO Simiao Li cho biết: “Khi dự án đang diễn ra sôi nổi, sẽ không có thời gian để các nhà đầu tư đặt ra hàng trăm câu hỏi, nếu bạn không đầu tư, sẽ có nhiều tổ chức khác nhảy vào đầu tư.” Tình trạng này cũng tồn tại trong VC và PE truyền thống, chỉ là trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số càng trở nên nổi cộm hơn.

Cùng nhìn lại, vào đêm trước sự kiện sụp đổ FTX, Amy Wu cũng đã tiết lộ một sự thật như vậy trong cuộc họp bàn tròn, "Dưới tình hình thị trường giá đang lên, tâm lý FOMO của các tổ chức đầu tư đạt đến đỉnh điểm, khiến cho họ trong vòng 24 giờ có thể đưa ra các điều khoản ký kết, đưa ra các cam kết đầu tư, gần như không có bất kỳ thẩm định giá trị doanh nghiệp nào.”

“Đầu tư mạo hiểm ở thị trường cấp một vẫn có cơ hội tiếp xúc thông tin tài chính của các nhóm và dự án. Nếu các VC ở cấp bậc như Paradigm và Sequoia Capital đều không thể thẩm định loại bỏ hoàn toàn rủi ro, thì khoản đầu tư của cấp hai sẽ càng không thể.”Hồi đầu năm, Maverick đã tiếp xúc với khoản đầu tư cấp 2 của FTX, nhưng về sau đã không tham gia vì định giá của FTX  quá cao và cảm thấy nghi ngờ về khả năng nắm giữ giá trị không rõ ràng của FTT.

Nhưng Simiao Li thẳng thắn nói: “Trở lại vào tháng 2 và tháng 3 trong nửa đầu năm, bất kỳ tổ chức đầu tư nào nếu có cơ hội có được quyền sở hữu cổ phiếu FTX với định giá tương ứng hợp lý thì có lẽ đều không từ chối”.

Dưới tâm lý FOMO, bầu không khí chạy theo xu hướng cũng rất không lành mạnh. Vòng gọi vốn B và B1 của FTX lần lượt có 60 và 69 tổ chức tham gia đầu tư. Rất nhiều dự án tiền kỹ thuật số đều tồn tại tình trạng hàng chục tổ chức đầu tư cùng lên xe “mua chung”,danh sách đầu tư chẳng khác nào một bộ “tiểu thuyết”. Nicole Zhang - Đối tác sáng lập của LIF phân tích rằng vào thời điểm đó, rất nhiều quỹ lớn cùng tham gia vào thị trường, các nhà đầu tư  rất dễ mê muội và trở nên thiếu khách quan.

Wang Feng, người sáng lập Element & Consensus Lab, là một trong những nhà đầu tư đầu tiên tiếp xúc với FTX, mặc dù rất may mắn khi đã rút ra vào thời điểm đạt  mức lợi nhuận cao gấp 40 lần, nhưng cũng thẳng thắn chia sẻ đã từng hối hận và cho rằng phải bản thân có phải quá bảo thủ hay không, bởi vì tốc độ mở rộng của FTX đã vượt qua sức tưởng tượng của mọi người, trong ngành lưu truyền  một câu nói nổi tiếng, “Ai cũng có thể lao dốc nhưng SBF thì không”. Sau sự việc, anh ấy cũng đang suy nghĩ xem liệu vấn đề của FTX có phải sớm đã tồn tại hay không, chỉ là khả năng “phông bạt” của SBF khi đó vượt quá nhận thức thông thường của mọi người.

Theo cách nhìn của Wang Feng, sự sụp đổ của hàng loạt các dự án nổi tiếng như FTX đã cho các nhà đầu tư một trong các tín hiệu là câu nói phổ biến trong ngành đầu tư tiền kỹ thuật số  “không kịp lên xe ” và “lên xe quá chậm rồi”, nhiều lúc có thể là  nhận thức sai. Khi tất cả mọi người đều FOMO, điều đó cũng có nghĩa là rủi ro sẽ rất cao, suy cho cùng, một dự án tăng trưởng nhanh nhất cũng sẽ giảm nhanh nhất trong tương lai, đặc biệt là ở giai đoạn nhiều dự án tiền kỹ thuật số không thể làm được việc phi tập trung hoàn toàn. Một khi dự án xuất hiện tiêu cực, chạy cũng không kịp nữa, những lúc này càng không được suy nghĩ chủ quan rằng vẫn còn cơ hội để mua đáy.

“Nếu như trong trạng thái tâm lý FOMO  bên dự án  không có thời gian để làm tốt việc thẩm định và nhóm dự án lựa chọn thao túng tâm lý thị trường và có ý che giấu hoặc lừa gạt nhà đầu tư, thì nhà đầu tư rất dễ mắc bẫy và rủi ro này là rất khó tránh.” Chris Jin, đối tác của Quỹ đầu tư SAIF, nói với ChainCatcher rằng đối với các quỹ tiền kỹ thuật số mà nói, thị trường giá xuống càng thuận lợi để suy nghĩ, tại thời điểm này, một chiến lược đầu tư rõ ràng sẽ được xây dựng sẽ cố gắng hết sức để chống lại tâm lý FOMO trong thị trường giá lên. Về mặt thẩm định giá trị, hiện tại trong bức thư ngỏ của Shan Capital gửi LP có đề cập đến việc sẽ để một trong bốn công ty kiểm toán lớn tiến hành kiểm toán báo cáo tài chính của các công ty mới thành lập.

Đối với lý lịch nhóm sáng lập sẽ tiến hành thẩm định lý lịch một cách chuyên sâu là một xu hướng rất rõ ràng. “LP tại Âu Mỹ đã đưa điều này vào điều khoản ràng buộc với GP. Đối với Chris Jin mà nói, anh ấy nghiêng về những nhà sáng lập đã thành công trong ngành Web2 truyền thống hơn. Nó không chỉ là vấn đề nhắm vào kinh nghiệm, mà quan trọng hơn là nó chứng minh ở một mức độ nào đó rằng nhóm đã nhìn thấy "tiền", từ đó không dễ bị lạc lối và có lý lịch có thể xác minh được.

Khó quản lý sau đầu tư tiền kỹ thuật số

“Đến lúc phải suy ngẫm về những ràng buộc và sức ảnh hưởng của của nhóm sáng lập trong quá trình sau đầu tư ”. Đây là lời kêu gọi trên Twitter của nhà đầu tư @26x14eth trên Web3 đối với các tổ chức đầu tư .

Các VC truyền thống rất chú trọng đến việc quản lý sau đầu tư trong quá trình cạnh tranh, điều này dường như hiếm khi được đề cập trong đầu tư tiền kỹ thuật số. Một thực tế là việc quản lý rủi ro của các dự án Web3 thực sự khó khăn hơn nhiều so với các dự án Web2 truyền thống. Một mặt, Web3 phát triển quá nhanh. Theo quan điểm của Wang Feng, rất nhiều tổ chức đầu tư không kịp hiểu rõ chứ chưa nói đến làm sao để quản lý và kiểm soát rủi ro đầu tư các dự án này.

“Đặc biệt đối với các tổ chức đầu tư truyền thống tham gia thị trường muộn hơn mà nói, các xu hướng mới nổi và công nghệ của lĩnh vực tiền kỹ thuật số vô cùng phức tạp, vẫn chưa xây dựng được phương pháp nghiên cứu có hệ thống.” Leo - một nhà đầu tư quỹ tiền kỹ thuật số, nói với ChainCatcher rằng các tổ chức đầu tư truyền thống luôn có xu hướng lựa chọn các dự án đã có dòng lưu chuyển tiền tốt và sự chắc chắn nhất định, mà các dự án này nhìn chung có xu hướng tập trung hóa. Các dự án tập trung hóa cũng khá dễ xuất hiện các sự kiện sụp đổ như vậy.

Mặt khác, mô hình huy động vốn yêu cầu ở ngưỡng thấp hơn cũng khiến các dự án dễ dàng bành trướng mà phạm vi ràng buộc và giám sát của các nhà đầu tư  đối với dự án là rất hạn chế . Chris Jin đề cập: “Mới đầu tư vào trong thời gian ngắn dự án đã có thể phát hành tiền rồi, người sáng lập cầm rất nhiều tiền và định giá của dự án cũng đạt ngưỡng hơn tỷ, thậm chí hàng chục tỷ, là đã rất ngạo mạn rồi, lời nói các tổ chức đầu tư không hề có sức nặng như trong tưởng tượng. Nếu các dự án Web2 truyền thống muốn lấy được tiền để tiếp tục phát triển, thì ít nhất trước tiên họ phải làm việc và đưa ra số liệu thực tế thuyết phục. Còn các dự án Web3 chưa kịp tĩnh tâm lên dây cót tinh thần làm việc đã dễ dàng  có được sự tự do giàu có, điểm yếu về bản chất của con người rất dễ bị  bộc phát ra.”

Leo cũng có cảm giác tương tự, chỉ khi dự án đang ở trong giai đoạn thai nghén  rất  cần sự giúp đỡ của các nhà đầu tư, sau khi bên dự án phát hành tiền và có nguồn lực về tài chính, các nhà đầu tư và bên dự án muốn gặp mặt nhau một lần, mở một cuộc họp cũng sẽ rất khó khăn.

Trong những trường hợp như vậy, nhà đầu tư Web3 @26x14eth dự báo rằng ngày càng có nhiều nhà đầu tư không chỉ yêu cầu quyền về tiền tệ mà còn yêu cầu quyền cổ phiếu. Một trong những lý do đó nằm ở “quyền sở hữu cổ phiếu có thể mang lại những ràng buộc hoạt động và đảm bảo pháp luật kinh doanh đối với đội ngũ quản lý bên dự án ở cấp độ hội đồng quản trị và đại hội cổ đông. Tạo dựng niềm tin của tài chính truyền thống vào việc đầu tư vào thị trường tiền kỹ thuật số.”

Đồng thời, để cảm thấy an toàn hơn, cách làm của các tổ chức đầu tư có thể vẫn là cố gắng rút ngắn thời gian khóa một chút, để bản thân có có cơ hội lựa chọn rút lui sớm hơn .

Đưa ra các thay đổi trong lúc chịu sự thúc ép của LP

Sau sự xảy ra liên tiếp của các vụ việc sụp đổ, các tổ chức đầu tư ngoài việc bị “chê cười” ra, còn phải đối mặt với việc LP thoái vốn, tranh chấp và những yêu cầu khắt khe hơn.

Chris Jin cho biết, từ cuối năm ngoái đến đầu năm nay, thực ra có không ít Old money tham gia vào thị trường tiền kỹ thuật số, nhưng với  tình hình thị trường giá đi xuống, xu thế này nhanh chóng bị kìm hãm. Cùng với sự thoái lui lớn trong năm nay, Old Money đã rất hiếm tăng phân bổ tài sản tiền kỹ thuật số.

Sau khi niềm tin vào tài sản tiền kỹ thuật số bị lung lay một lần nữa, việc khó huy động vốn tư nhân từ các GP (đối tác thông thường)  điều không thể tránh khỏi. Một nhà nghiên cứu tại The Block đã đăng trên Twitter, năm nay rất nhiều các tổ chức đầu tư đã đưa ra tuyên bố nhận được các cam kết đầu tư, nhưng trên thực tế nhiều tổ chức đã không nhận được sự đầu tư từ các LP.

Việc huy động vốn trong năm nay khó khăn như thế nào, khó có thể đưa ra con số chính xác, nhưng Nicole Zhang đã chia sẻ một sự thực: “Ví dụ, quỹ của chúng tôi sẽ rút lui trong vòng 6 năm, và nhiều dự án đặc biệt là các dự án cơ sở hạ tầng, thời gian mở khoá  sau khi đầu tư là 3-4 năm,vì vậy cần phải hoàn thành tất cả các khoản đầu tư trong khoảng 2 năm để đảm bảo rút lui trong thời gian quy định. Theo tốc độ này, một quỹ 30 triệu đô la Mỹ, đầu tư vào giai đoạn đầu vòng hạt giống với mức đầu tư trung bình khoảng 500.000 đô la Mỹ cho một lần đầu tư, phải đầu tư vào 60 dự án trong vòng hai năm, ngay cả khi không nghỉ ngơi cũng sẽ vô cùng gấp gáp. Vì vậy những quỹ tuyên bố huy động được một hai trăm triệu đô la Mỹ, có thực sự đảm bảo tốc độ đầu tư nhanh hơn? Thực ra có thể trong túi không có tiền, chỉ là phông bạt để lừa gạt mà thôi.”

Sau khi các LP không thể lấy lại tiền của họ, mâu thuẫn với GP sẽ ngày càng gay gắt hơn. Theo Zoe, một nhà đầu tư của Web3, năm nay trong ngành tiền kỹ thuật số đã xảy ra không ít các trường hợp tranh chấp và thoái vốn giữa LP và GP. Mặc dù LP và GP đã ký các điều khoản rất chi tiết, nhưng khi kết quả không như ý, việc tranh chấp trong các điều khoản là điều rất bình thường. LP của Multicoin gần đây đã khiếu nại công khai trên Twitter, ngoài việc không hài lòng với cách xử lý và thái độ của FTX, còn phàn nàn về việc Multicoin quản lý không cẩn thận và phí quản lý cao.

Các LP cũng đang yêu cầu các quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số cần đạt được các tiêu chuẩn giống như các quỹ đầu tư truyền thống, đồng thời sẽ đưa ra thêm các điều khoản bổ sung dành riêng cho quỹ tiền kỹ thuật số. Ví dụ David Pakman, quản lý của đối tác CoinFund cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Wall Street Journal rằng, trong các điều khoản bổ sung các quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số được yêu cầu chỉ đầu tư vào các dự án liên quan đến các tổ chức doanh nghiệp hoặc các dự án có đầy đủ tên thật của tất cả các nhân vật chủ chốt. Ngoài ra, Atul Rustgi giám đốc quỹ tại Accolade Partners tiết lộ rằng do các dự án tiền kỹ thuật số quá dễ bị hacker tấn công, họ cần đảm bảo rằng quỹ đầu tư có khả năng kiểm tra các mã phần mềm của các dự án đầu tư này và đánh giá tính bảo mật.

Dưới sự thúc ép của LP, các quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số cũng đang có những thay đổi tốt hơn. Theo CoinFund, khoảng một nửa lực lượng lao động của họ được dành riêng cho các chức năng bảo mật, tuân thủ và các hoạt động vận hành khác. Khả năng vận hành mạnh mẽ sau đầu tư là chìa khoá giúp họ có thể huy động được 300 triệu đô la Mỹ từ LP trong năm nay.

Cần phải có “sự kính nể” với tài chính truyền thống và Web2

Mất niềm tin vào tương lai của tiền kỹ thuật số có lẽ là vết sẹo lớn nhất do sự kiện sụp đổ gây ra

KOL do Zhu Su đứng đầu đã đăng trên Twitter “Sự sụp đổ của FTX đã khiến ngành công nghiệp tiền kỹ thuật số lùi lại 7 đến 8 năm”. Jason Choi, một đối tác cũ của Spartan Capital cũng tỏ ra rất bi quan. Ông tin rằng nhà đầu tư của các tổ chức sẽ mất niềm tin trong vài năm tới, vì vậy các hạng mục đầu tư rất dễ bị phá sản do khó có nguồn vốn hoặc xảy ra tình trạngRug pull.

Trên thực tế, ngoài việc bản thân ngành công nghiệp tiền kỹ thuật số đang trong đáy chu kỳ, thì hàng loạt sự cố như Luna và FTX thực sự đã làm chậm tốc độ đầu tư của các quỹ tiền kỹ thuật số. ChainCatcher đã thu thập dữ liệu huy động vốn dự án thị trường cấp một của năm lĩnh vực cơ sở hạ tầng, DeFi, CeFi, Web3 và NFT trong một năm, nửa năm và gần một tháng qua (dữ liệu đến từ Rootdata).

Nhìn chung, nếu lấy số lượng dự án huy động vốn và số tiền huy động vốn trong năm qua làm chuẩn, thì số tiền huy động vốn trong sáu tháng qua chỉ chiếm khoảng một phần ba đến một phần năm của cả năm và sức nóng trong một tháng trở lại đây có sự suy giảm, chiếm khoảng 1/30 đến 1/50 của cả năm.

Số lượng và số tiền huy động vốn trong một tháng gần đây. Số lượng và số tiền huy động vốn trong nửa năm gần đây. Số lượng và số tiền huy động vốn trong một năm gần đây.

Nguồn：Rootdata

Mặc dù những ảnh hưởng tiêu cực đã trở thành sự thật, nhưng cũng không cần quá bi quan. Hầu hết các nhà đầu tư khi được phỏng vấn đều cho rằng, thị trường tài chính và kinh tế vĩ mô hiện tại rất ảm đạm, không chỉ thị trường tiền kỹ thuật số. “Không có gì đáng ngạc nhiên khi các cổ phiếu tăng trưởng trên thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm từ 80 đến 90%, thấp hơn nhiều so với Bitcoin. Tất cả tài sản đều giảm trong một năm tăng lãi suất, bao gồm cả trái phiếu Mỹ. Đây là một thời đại khốn khổ”. Simiao Li phân tích rằng nhiều KOL đưa ra dự đoán bi quan, chính là vì họ ảo tưởng phi thực tế về sự phát triển của thị trường tiền kỹ thuật số. Mặc dù có một loạt tiền thượng nguồn đổ vào trong thời kỳ thị trường giá tăng lên, nhưng sự phát triển và tạo ra giá trị của ngành không phù hợp với tốc độ của tiền nóng. Bây giờ, nó chỉ có nghĩa là khi nó trở về với giá trị đúng đã điều chỉnh một cách chính xác kỳ vọng đặt ra. .

Thứ hai, nhìn trong một giai đoạn lịch sử dài hơn, ảnh hưởng tiêu cực của sự kiện sụp đổ này không quá lớn như dư luận tưởng tượng. Chris Jin cho biết Quỹ đầu tư SAIF với tư cách là một tổ chức được thành lập đã trải qua nhiều chu kỳ, cuộc khủng hoảng bong bóng Internet năm 2000 và cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 không kém phần nghiêm trọng so với cuộc khủng hoảng tiền kỹ thuật số này, “nhưng ký ức về thị trường tài chính cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, miễn là thị trường giá tăng lên xuất hiện, lịch sử tương tự sẽ luôn lặp lại”.

Cuộc khủng hoảng tiền kỹ thuật số này đang buộc những người tham gia tiền kỹ thuật số phải suy xét và thay đổi. Hiện tại, một số ý tưởng cải tiến có ý nghĩa đã được hình thành dựa trên việc tự giám sát các sàn giao dịch, giám sát từ bên ngoài và quản lý đầu tư của các quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số. Ngoài ra, phải có “sự kính nể” đối với ngành tài chính truyền thống và Web2, đây là một quan điểm mà các nhà đầu tư về cơ bản đều đề cập tới trong các cuộc phỏng vấn. Xét về khía cạnh thiết lập cơ chế kiểm soát rủi ro, tiêu chuẩn hóa tài chính, ngành công nghiệp Web3 vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Với sự sụp đổ của các dự án “tiền tệ xấu” như Terra và FTX, nhiều tổ chức đầu tư mạo hiểm chính thống đã phải trả giá đắt cho những sai lầm của họ trong năm nay, đây cũng là cơ hội để thay đổi căn bản về logic và phong cách đầu tư mạo hiểm tiền kỹ thuật số. Làm thế nào để tối ưu hóa cơ chế quản lý đầu tư, tránh trả tiền ngu ngốc cho tâm lý FOMO và thực sự tiếp thêm sức mạnh cho dự án “tiền tệ tốt”, đây sẽ là một trong những đề xuất quan trọng nhất cho các nhà đầu tư mạo hiểm tiền kỹ thuật số trong thời gian tới.